PROSTAT MUAYENESİ İLE PROSTAT KANSERİ TEŞHİSİ YAPILABİLİR Mİ?
Hayır. Fakat doktora kanser açısından ön bilgi verir. Ayrıca prostatın büyüklüğü, kıvamı ve içerisinde nodül (sertlik) olup olmadığı anlaşılabilir. İçerisinde çok sert alanların bulunması prostat kanseri lehine bir bulgudur.
PROSTAT KANSERİNDE DE ŞİKAYETLER PROSTAT BÜYÜMESİNDEKİ GİBİ MİDİR?
Hayır. Prostat kanseri bulunan hastalarda hastalık başlangıcında ve kanser prostatın içinde iken hiç bir şikayet bulunmaz. Ancak hastalık ilerleyip prostatın dışına taşıp kemiklere yayıldığı zaman kemik ağrıları şeklinde ortaya çıkar.
PROSTAT KANSERİNDE HİÇBİR BELİRTİ OLMUYORSA PROSTAT KANSERİ OLDUĞUMUZU NASIL ANLAYACAĞIZ?
Prostat kanseri genelde 40 yaşından sonra ortaya çıkan bir hastalıktır. Bu yüzden 40 yaşını geçen her erkeğin 6 ayda bir PSA dediğimiz Prostat Spesifik Antijen değerlerine baktırması gereklidir. Bu doktora hastada prostat kanseri olup olmadığı konusunda yol göstericidir. Ama kesin prostat kanseri tanısını koydurmaz.
PSA PROSTAT KANSERİ TANISINI KOYDURMUYORSA PROSTAT KANSERİ TANISI NASIL YAPILIR?
PSA (prostat spesifik antijen) değerleri yaşına göre yüksek olan hastalara makattan yapılan ve prostatın görüntülendiği ultrasonografi (transrektal ultrasonografi) eşliğinde prostat biyopsisi işlemi yapılır. Buradan alınan prostat parçaları patoloji doktoru tarafından mikroskopda incelenir ve kesin kanser olup olmadığı bu şekilde anlaşılır.
BİR SEFER YAPILAN PROSTAT BİYOPSİSİ İLE YÜZDE YÜZ PROSTAT KANSERİ TANISI KONULABİLİR Mİ?
Hayır. Prostat kanseri prostat içerisinde küçük bir odak ya da odaklarda başlar. İğne ile alınan parçalar bazen bu kanserli odaklara rastlamayabilir. Bu durumda hastada kanser bulunduğu halde patoloji sonucu iyi huylu prostat büyümesi olarak gelir.
PSA YÜKSEKLİĞİ DEVAM EDER İSE KAÇ SEFER PROSTAT BİYOPSİSİ YAPTIRMAK GEREKLİDİR.
Prostat kanserlilerin büyük bir kısmı genelde üç sefer yapılan biyopside tespit edilir. Ama az da olsa 4. 5. hatta 6. biyopsilerde kanser tespit edilen vakalar mevcuttur. Onun için 3 biyopsiden sonra biyopsi yapılıp yapılmaması üroloji uzmanına kalmıştır.
PSA’ NIN NORMAL DEĞERİ NEDİR?
PSA’nın normal değeri 4 ng/ml dir. Ama kesin bir eşik değeri değildir. Hastanın yaşı genç olduğunda, ya da altı ayda yapılan PSA değerlerinde hızlı bir artış tespit ediliyorsa değerler 4’ün altında olsa da prostat biyopsisi yapılması gereklidir. Bu ürologun vereceği bir karardır.
PSA PROSTAT KANSERİNDEN Mİ YAPILIR?
Hayır. PSA, prostat kanserinden değil prostat dokusundan yapılan bir tümör belirleyicidir. Prostat kanserinde PSA’nın kan seviyesinin artmasının sebebi prostatta yapılan PSA nın kanser nedeniyle kana daha fazla geçmesidir.
PSA SEVİYESİNE NEREDEN BAKILIR?
PSA seviyesine kandan bakılır.
PSA İÇİN KAN VERMEK GEREKTİĞİNDE AÇ MI OLMAM GEREKİR?
PSA ölçümü için kan verileceği zaman aç olmaya gerek yoktur.
KANSER OLMADIĞI HALDE KANDA PSA’YI ARTIRAN DURUMLAR VAR MIDIR?
Evet. Prostatın iltihabi durumlarında, iğne biyopsisinden sonra, TUR dediğimiz kapalı prostat ameliyatından sonra, TRUS dediğimiz prostata makattan ultrasanografi yapıldıktan sonra ya da elle prostat muayenesinden sonra PSA kanda yükselebilir.
İYİ HUYLU PROSTAT BÜYÜMESİ DURUMUNDA PSA SEVİYESİ ARTABİLİR Mİ?
Evet. Prostatın iyi huylu aşırı büyüdüğü durumlarda da PSA 4 seviyesini geçebilir. Genelde bu durumda vakaların büyük çoğunluğunda PSA seviyesi 10 sınırını pek geçmez. Bu durumda doktorunuz serbest PSA’nın bağlı PSA’ya oranına baktırıp bu PSA değerinin kanser lehine mi yoksa çok büyüyen prostattan mı kaynaklandığını anlamaya çalışacaktır.
BİYOPSİ SONUCUNDA PROSTATTA KANSER TESPİT EDİLİRSE NE YAPILIR?
Bu durumda kanserin prostat içinde mi yoksa prostatın dışına mı taşıp taşmadığı araştırılır. Bu tedavi şeklinin belirlenmesi için gereklidir. Bunun için batın pelvik tomografi, tüm vücut kemik sintigrafisi, akciğer filmi ve batın pelvik ultrasonografi yapılır. Şüphede kalınan olgularda MR (magnetik resonans) yapılır.
KANSER PROSTATA SINIRLI İSE NE YAPILIR?
Kanser prostata sınırlı ise hastanın durumuna göre aşağıdaki 4 yıldan birisi uygulanır.
a-Radikal Prostatektomi: Prostatın kapsülü ile beraber, vezikülo seminalis dediğimiz prostatın arka komşuluğunda bulunan sperm deposu ve kasıktaki lenf bezelerinin alınmasıdır.
b-Radyoterapi: Prostat üzerine dıştan yapılan ışın tedavisidir.
c-Brakiterapi: Işın tedavisini sağlayan radyoaktif madde ufak bir cerrahi işlemle prostat içerisine yerleştirilir. Bu sayede içeriden prostata ışın verilerek tümörlü doku ve prostatın öldürülmesi sağlanır.
d-İzlem: Hastaya hiç bir işlem yapmadan belli aralıklarla PSA seviyelerini ölçerek hastayı takip etmektir.
BU ÜÇ SEÇENEKTEN HANGİSİ BENİM İÇİN EN İYİSİDİR?
Sizin için hangisinin en iyi olduğuna üroloğunuz karar vermelidir. Bu hastanın genel durumu, ameliyatı kaldırıp kaldıramayacağı, hastanın yaşı, tümördeki hücrelerin farklılaşma dereceleri göz önünde bulundurularak yapılır.
RADİKAL PROSTATEKTOMİ AMELİYATININ BANA ZARARI OLUR MU?
Her ameliyatın hastaya zararlı yanı olabilir. Bu ameliyattan sonra iktidarsızlık veya idrar kaçırma durumu az da olsa görülebilir. Bu fonksiyon bozuklukları 2-3 ay içerisinde geri dönebilir veya az da olsa kalıcı hale gelebilir.
RADİKAL PROSTATEKTOMİ AMELİYATI LAPAROSKOPİK YAPILABİLİR Mİ?
Evet. Karın bölgesine yapılan beş delikten girilerek prostat kanseri ameliyatı kapalı yöntemle yapılabilir. Daha kozmetiktir ve hastanede kalış süresi daha kısadır. Ancak bu ameliyatı laparoskopik cerrahi konusunda eğitim almış ve deneyimli ürologlar tarafından yapılmalıdır.
RADİKAL PROSTATEKTOMİ AMELİYATINDAN SONRA HASTA NASIL İZLENİR.
Hasta izlemi periyodik PSA tahlilleri ile yapılır. PSA ameliyattan sonra sıfırlı seviyelere iner. PSA seviyelerinin takiplerde artış göstermesi hastalığın tekrarladığını (nüks) gösterir.
PROSTAT KANSERİNDEKİ HORMON TEDAVİSİ NEDİR?
Prostat kanserinin varlığını sürdürmesi için erkeklik hormonlarına ihtiyaç vardır. Bu erkeklik hormonları vücutta etkisizleştirildiğinde prostat kanserinin büyümesi bir süreliğine durur. Bu süre ortalama 18 aydır. Bu süre sonunda bazı hastalardaki prostat kanseri erkeklik hormonu olmadan da büyümeye devam edebilecek şekilde kendi yapılarını değiştirirler.
PROSTAT KANSERİ OLAN HASTALARDA ERKEKLİK HORMONLARI NASIL ETKİSİZLEŞTİRİLİR?
1-Ameliyatla testislerin içlerinin boşaltılması. Çünkü testisler erkeklik hormonlarının primer kaynaklarıdırlar. Erkeklik hormonunun diğer bir kaynağı ise böbrek üstü bezidir. Ancak buradan salınan erkeklik hormonu testisden salınan erkeklik hormonu ile kıyaslandığında oldukça azdır. Ülkemiz için en iyi tedavi seçeneklerinden birisidir.
2-İlaç tedavisi: Ayda bir yada üç ayda bir yapılan iğneler ve her gün kullanılacak haplarla da vücuttaki tüm erkeklik hormonları testisleri almadan bloke edilebilir. Ancak daha pahalı bir tedavi şeklidir.
Prof. Dr. Mete Kilciler
Bahçeşehir Üniversitesi Tıp Fakültesi
Üroloji Anabilim Dalı
Medicalpark Bursa Hastanesi
[email protected]
[email protected]