PROSTAT NEDİR?
Toplumda bir hastalık ismi zannedilen prostat, aslında her erkekde bulunan bir erkeklik bezidir.
PROSTAT BEZİ NEREDE BULUNUR?
İdrar torbasının alt kısmında içinden idrar kanalının geçtiği kestane büyüklüğünde ve şeklinde olan bir organdır.
HASTALAR PROSTAT OLDUM DEDİĞİNDE KASTETTİKLERİ NEDİR?
İleri yaşlarda zor idrar yapmaya başlayan ve idrar debisi azalan erkeklerin kastettikleri hastalıktır.
PROSTATIN VÜCUTTAKİ FONKSİYONU NEDİR?
Prostat bezi testislerden gelen spermin içinde yaşamasını sağlayan sıvıyı yapar. Prostat sıvısı spermin hareketliliğini, beslenmesini ve canlı kalmasını sağlar.
‘PROSTAT OLDUM’ DİYEN HASTALARIN PROSTAT BEZLERİNDEKİ PROBLEM NEDİR?
Bu hastalarda prostat bezi büyüyüp içinden geçen idrar kanalını sıkıştırır. Aslında prostatın iyi huylu büyümesi yaşı ilerleyen her erkeğin az yada çok maruz kalacağı bir durumdur.
PROSTAT BÜYÜMESİ BELİRTİLERİ NELERDİR?
Geceleri idrara kalkma, gündüz sık sık idrara gitmek, idrar yapmak için ıkınma ihtiyacı, kesik kesik idrar yapma, idrardan sonra damlama, idrar akım hızında zayıflama, idrar yaptıktan sonra idrar torbasında daha idrar varmış hissi, ani idrara sıkışma hissi, tek parça halinde değil de çatallı idrar etme ya da şemsiye tarzında idrar yapma, idrarı tutamama, idrarın ileri fırlatma yerine ayak uçlarına düşmesi, cinsel fonksiyon bozuklukları iyi huylu prostat büyümesinin belirtileridir.
PROSTAT MUAYENESİ NASIL YAPILIR?
Prostattın muayenesi üroloji uzmanı tarafından parmakla yapılır. 90 derece öne eğilmiş ya da sol yanına yatmış hastanın makatına, doktorun sağ el işaret parmağı sokularak yapılır.
PROSTAT BÜYÜMESİ İLE PROSTAT KANSERİ AYNI ŞEY MİDİR?
İyi huylu prostat büyümesi ve prostat kanseri ayrı hastalıklardır.
PROSTAT KANSERİ VE İYİ HUYLU PROSTAT BÜYÜMESİ BERABER BULUNABİLİR Mİ?
İki hastalık beraber bulunabilir.
PROSTAT KANSERİ PROSTAT BÜYÜMESİNDEN Mİ KAYNAKLANIR?
Hayır. Birisinin bulunması diğerinin görülme sıklığını artırmaz.
PROSTAT BÜYÜMESİNİ ÖNLEYEBİLİRMİYİM?
Prostat bezi yaşı ilerleyen her erkeğin maruz kalacağı bir durumdur. Prostat bezindeki bu büyüme kimi erkekte çok, kimi erkekte az olur. Prostat bezi çok büyüyen erkeklerde prostatın içinden geçen idrar yolu sıkışır ve idrar yapma şikayetleri başlar. Prostat büyümesini önlemek için erkeklerin yapabileceği bir şey yoktur. Bu kişinin genetik yapısı ile ilişkilidir.
OTURARAK İDRAR YAPILDIĞINDA PROSTAT BÜYÜMESİ ÖNLENEBİLİR Mİ?
Hayır. İster ayakta, ister oturarak idrar yapılsın bunun prostat büyümesi ile ilişkisi yoktur.
SIK CİNSEL İLİŞKİYE GİRMEK PROSTATI BÜYÜTÜR MÜ?
Hayır. İlişkiye girme sayısı ile prostat büyümesi arasında bir ilişki yoktur.
KABIZ KALMAK PROSTATIN BÜYÜMESİNE SEBEP OLUR MU?
Hayır. Kabız kalmak da prostatın büyümesine sebep olmaz.
TAM SIKIŞILMADIĞI HALDE SIK SIK İDRAR YAPMAK PROSTAT BÜYÜMESİNE ENGEL OLUR MU?
Hayır. İdrarı sık yapmak yada seyrek yapmak prostat büyümesine engel olmaz.
ÇOK DOMATES YEMEK PROSTAT BÜYÜMESİNE ENGEL OLUR MU?
Hayır. Sık sık domates yemek ya da başka gıdalarla prostat büyümesi arasında ilişki yoktur.
KABAK ÇEKİRDEĞİ YEMEK PROSTAT BEZİNİN BÜYÜMESİNİ ENGELLER Mİ?
Hayır. Prostat bezinin büyümesi kabak çekirdeği yemekle önlenemez.
ISIRGAN OTU YEMEK VEYA ÇAYINI İÇMEK PROSTAT BÜYÜMESİNİ ENGELLER Mİ?
Hayır. Prostat büyümesi çeşitli bitkilerler veya bitkisel çaylarla önlenemez.
PROSTATIMIN BÜYÜMESİNİ NASIL ENGELLERİM?
Ergenlik çağından önce testisleri alınmış erkeklerde prostat büyümez. Bunun dışında vücutta erkeklik hormonları varoldukça prostat büyümesi engellenemez.
BÜYÜMÜŞ PROSTATIMIN İLAÇLA TEDAVİSİ VAR MIDIR?
Evet. İlaçla tedavide kullanılan 2 grup ilaç vardır. Bunlardan birinci grup prostat bezinin içindeki idrar yolunun ve idrar torbası boynunun çapını artırarak rahat idrar yapmayı sağlar. Diğer grup ilaç ise prostat büyümesini durduran ve büyümüş prostatı bir miktar küçülten ilaçlardır.
İLAÇLA TEDAVİ PROSTAT AMELİYATININ YERİNE KULLANILABİLİR Mİ?
İlaçla tedavi ameliyatın yerini tutmaz. İlaçla tedavinin etkisi sınırlıdır ve orta derecede büyümüş prostatı olanlarda kullanılabilir.
PROSTAT BÜYÜMESİNİ DURDURAN VE BÜYÜMÜŞ PROSTATI KÜÇÜLTEN İLAÇLAR SÜREKLİ KULLANILSA PROSTATI NORMAL HACMİNE İNDİREBİLİR Mİ?
Hayır. Prostatı küçülten ilaçlar ilk yılda prostat hacmini en fazla yüzde yirmi oranında küçültebilir. Bu etki her hastada aynı değildir. Etki dereceleri yüzde sıfır ile yüzde yirmi arasında değişir.
PROSTAT BEZİNİ KÜÇÜLTEN İLAÇLARIN İLK YILDAN SONRAKİ ETKİNLİKLERİ NASILDIR?
Prostatın mevcut hacminin daha artmasını önler. Ama prostatı küçültücü etkisi yok denecek kadar azdır. Bu etki teorik olarak sıfır kabul edilebilir.
PROSTATI KÜÇÜLTEN İLAÇLARIN DEZAVANTAJLARI VAR MIDIR?
Evet. Bu grup ilaçlar cinsel isteği azaltır. Yada az da olsa tamamen yok eder. Bu durum yaşı genç olan hastalarda daha çok belirginleşir.
İkinci bir dezavantajı ise PSA dediğimiz prostat spesifik antijenin kandaki seviyesini azaltmasıdır. PSA prostatın içinde kanserli bir odak olup olmadığı konusunda bize yol gösterici bir tümör belirleyicisidir. Prostatı küçülten ilaçlar PSA’nın kandaki seviyelerini azaltarak prostat kanseri tespit edilmesini güçleştirirler.
Üçüncü bir dezavantajı ise ilacı bıraktıktan kısa bir süre sonra prostat eski hacmine yeniden ulaştığı gibi bu sürede büyüyemediği miktar doku da yine aynı
sürede büyümektedir.
PROSTATI KÜÇÜLTEN İLAÇLAR PSA SEVİYESİNİ DÜŞÜRÜYORSA PROSTAT KANSERİ OLUŞMASINI DA ENGELLER Mİ?
Hayır. Prostatı küçültücü ilaçlar PSA seviyesini azaltır ama prostat kanseri oluşmasını yada oluşma ihtimalini azaltmaz. Aksine prostat kanseri gelişiyorsa bunun tespit edilmesini güçleştirir. Bu yüzden sizden PSA tetkiki isteyen Üroloji uzmanınıza prostatı küçültücü ilaç kullanıp kullanmadığınızı mutlaka söylemeniz gerekmektedir.
PROSTAT İÇİNDEKİ İDRAR YOLLARINI AÇAN İLAÇLAR NE KADAR SÜRE İLE KULLANILMALIDIR?
Bu gruptaki ilaçlar kullanıldıkları sürece etki ederler. İlaç bırakıldıktan sonra idrar yapma şikayetleri yeniden başlar.
BU İKİ GRUP İLAÇ BERABER KULLANILABİLİR Mİ? KULLANILIRSA ZARARI OLUR MU? YADA DAHA FAZLA FAYDA SAĞLANABİLİR Mİ?
Buna hastanın sağlık durumunu inceledikten ve tetkiklerini yaptırdıktan sonra Üroloji uzmanı karar vermelidir.
PROSTAT İÇİNDEKİ İDRAR YOLLARINI AÇAN İLAÇ GRUBUNUN AVANTAJLARI NELERDİR?
Bu gruptaki ilaçlar prostatı küçültücü ilaç grubuna göre daha çabuk etki ederler. Etkinlikleri ise prostatı küçültücü ilaçlardan daha fazladır. Ayrıca kanda PSA seviyesini de düşürmezler.
En büyük avantajları ise büyümüş prostatı ile beraber hipertansiyonu olan hasta grubunda olmaktadır. Çünkü idrar yollarını açıcı ilaçlar aynı zamanda tansiyonu da düşürürler. Hipertansif hasta grubunda böylece tek ilaçla iki hastalık birden tedavi edilmiş olur. İdrar yollarını açıcı ilaçlar çeşitlidir. Bazıları tansiyonu çok bazıları ise az düşürür. Hangi ilacın hangi hastada kullanılması gerektiğine Üroloji uzmanı karar vermelidir.
İDRAR YOLLARINI AÇICI İLAÇLAR TANSİYONU NORMAL YA DA DÜŞÜK OLAN HASTALARDA TANSİYONU DAHA DA DÜŞÜREBİLİR Mİ?
Genelde tansiyonu normal yada düşük olan hastalarda tansiyonu daha da düşürmez. Az bir hasta grubunda tansiyonu daha da düşürebilir. Bu yüzden ilaç düşük dozda başlanarak vücut alıştırılır ve yavaş yavaş ilaç dozu artırılarak prostata etki edecek seviyeye getirilir. Bu şekilde hasta ilacın ani hipotansiyon yapıcı etkisinden korunmuş olur. Bu doz ayarlamasını Üroloji uzmanı yapmalıdır. Hastalar kulaktan dolma bilgilerle yada başka hastalarla konuşarak onların kullandıkları ilaçları kendi başlarına almamalıdırlar.
HANGİ HASTALAR AMELİYAT EDİLMELİ HANGİ HASTALAR İLAÇLA TEDAVİ EDİLMELİDİR?
Bu hastanın yaşına, prostatın büyüklüğüne, PSA seviyesine, böbrek ve idrar torbasının etkilenme derecesine, kanda bakılan böbrek fonksiyonlarına, hastanın şikayetlerinin derecelerine, hastanın genel durumuna göre Üroloji uzmanınca verilecek bir karardır.
DÜNYADA PROSTAT BÜYÜMESİ TEDAVİSİNDE EN ÇOK UYGULANAN VE EN ETKİLİ OLAN CERRAHİ TEDAVİ HANGİSİDİR?
Dünyada en çok uygulanan ve en etkili olan ve tedavide ‘altın standart’ olarak adlandırılan TUR-P dediğimiz kapalı prostat ameliyatıdır.
GREEN LİGHT LAZER DENİLEN TEDAVİYİ TELEVİZYONDAN VE GAZETELERDEN ÇOK SIK DUYUYORUZ. EN İYİ VE EN ETKİLİ TEDAVİ OLDUĞU SÖYLENMEKTEDİR. BU DOĞRU MUDUR?
Hayır. Cerrahi tedavideki altın standart bütün dünyada TUR-P dir. TUR-P’nin altın standart olmasını hiçbir alternatif tedavi (ki bunlara green light lazer de dahildir) değiştirememiştir.
Green light lazer en etkili tedavi değil en pahalı tedavidir.
GREEN LİGHT LAZER TEDAVİSİNİN DEZAVANTAJI NEDİR?
Dezavantajlarından birisi oldukça pahalı olmasıdır. Diğer en önemli dezavantajlarından birisi prostat dokusu alınamamasıdır. Çünkü TUR-P de çıkarılan prostat parçaları patolog tarafından incelenerek prostat içerisinde kanser olup olmadığı araştırılır ama green light lazer tedavisinde prostattan parça çıkarılmadığı için prostatın içinde kanserli odak olup olmadığı anlaşılamaz.
ALKOL VEYA SİGARA KULLANIRSAM PROSTATIM BÜYÜR MÜ?
Hayır. Alkol yada sigara alımı ile prostat büyümesi ilişkili değildir.
ÇOK OTURMAK PROSTATI BÜYÜTÜR MÜ?
Hayır. Oturmak yada çok ayakta durmak prostat büyümesine sebep olmaz.
BİSİKLETE YADA ATA BİNMEK PROSTATI BÜYÜTÜR MÜ?
Hayır. Ama her iki durumda da vücut ağırlığı prostat üzerine binmektedir. Bu hastalarda kanda baktığımız PSA denilen prostat için kullandığımız tümör belirleyicisinin artmasına neden olur.
PROSTAT BÜYÜMESİNİN BAŞKA TEDAVİLERİ VAR MIDIR?
Evet. Açık ameliyat, kriyoterapi (dondurma), HIFU (yüksek şiddetteki odaklanmış ses dalgaları ile prostatın küçültülmesi, balon tedavisi, stent tedavisi, TUNA (Prostatın idrar yolundan sokulan özel iki iğne ile ısıtılması), termoterapi,
Prof. Dr. Mete Kilciler
Bahçeşehir Üniversitesi Tıp Fakültesi
Üroloji Anabilim Dalı
Medicalpark Bursa Hastanesi
[email protected]
[email protected]