ALAFIRANGA MI? ALATURKA MI?
Oturarak tuvaletimizi yaptığımız tuvalete alafıranga, çömelerek tuvaletimizi yaptığımız tuvalete ise alaturka tuvalet denir. Yüzyıllardan beri atalarımızın da kullandığı alaturka tuvalet mi? Yoksa alafıranga tuvalet mi tercih etmeliyiz, hangisi daha sağlıklıdır?
Her iki tür tuvaletin de avantaj ve dezavantajları mevcuttur.
Alaturka tuvaletteki defakasyon pozüsyonu dışkıyı rahat çıkarabilmek için daha avantajlıdır. Bu pozüsyonda pelvik taban kasları dışkıyı dışarıya atmak için yardımcı olurlar. Bu açıdan kabızlığa meyilli ve dışkısını çıkarmada problemi olan bireylerde alaturka tuvalet daha faydalıdır. Ancak bu tuvalette taharetlenme için elimizi kullandığımızdan dışkı içerisinde bulunan başta E. Coli (escherichia coli) dediğimiz bakteri olmak üzere birçok bakteri türünü elimize bulaştırırız. Bu bakterileri elimizden sabunla yıkamadan temizlemek mümkün değildir. Elimizi sabunla yıkamak ise bakterinin mekanik olarak temizlenmesini sağlar ancak sabunlar bakteriyi öldüremez. Elin taharetlendikten sonra sabun ile yıkanması ile bakterinin elden tam olarak yok olmamış olması fekal oral dediğimiz bulaşmalara sebep olur.
Alaturka tuvalette taharetlendikten sonra el yıkanmadan ellenen her materyale E. Coli bulaşabilmektedir. Tuvalette bulundurduğumuz katı sabunların üzerinde de bakteri üremesi oluşabilmektedir. Çünkü normal sabunların antibakteriyel özelliği yoktur. Bu yüzden mümkünse sıvı ve antibakteriyel özelliği olan sabunlar kullanılmalıdır. Alaturka tuvalette dışkı yapıldıktan sonraki el yıkamalarda sürenin uzun tutulması ve bol su kullanılması gereklidir.
Alafıranga tuvalet ise dışkı çıkarma açısından dezavantajlıdır. Bu tuvaletlerde kişinin daha fazla ıkınmasına ihtiyaç vardır. Alaturka tuvaletlere göre dışkı çıkarmak daha zordur. Ancak yaşlı, kilolu, eklem hastalıkları olan, dizleri ve bacaklarında hastalık olan bireylerde ise alafıranga tuvaletler tercih edilir. Bu bireylerde çömelerek değil de (ki zaten bu işlevi ya yapamazlar, yada çok zorlanırlar.) oturarak tuvalet yapmak çok daha konforludur.
Hijyenik açıdan bakıldığında da alafıranga tuvaletin avantajı da dezavantajı da vardır. Avantajı dışkıya el değmediği için E. Coli bakterisi ele bulaşamaz. Taharetlenme borusundan gelen basınçlı su ile makat yıkanır. Bu açıdan bakıldığında avantajlıdır ancak daha önce başkasının oturduğu ve cildinin temas ettiği yere başka bir kişinin oturması ile ciltte bulunan hastalık diğerine bulaşabilir. Ayrıca erkek tuvaletlerinde alafıranga tuvaletin klozet kapağının oturma bölümü kaldırılmadan ayakta yapılan işeme ile idrar oturma kısmına bulaşır. Ve bu daha sonra tuvaleti kullanacak kişinin cildine temas ederek kötü hijyenik duruma sebep olur. Bu yüzden alafıranga tuvaletler erkek umumi tuvaletleri için uygun değildirler. Ancak erkek umumi tuvaletlerde yaşlı, obez ve özürlü insanların gelebileceği de göz önünde bulundurularak alaturka tuvalet yanında alafıranga tuvalet de bulundurulması gerekir.
Alaturka tuvaletlerde bayanların dikkat etmesi gereken bir durum daha vardır. Vajen ve makat arasındaki mesafe çok kısa olduğundan makattaki E. Coli vajene ve idrar yoluna kolayca geçebilir. Bunun için taharetlenme arkadan önce değil, önden arkaya yapılmalıdır. Arka tarafa sürülen ve bakteri ile bulaşmış olan el sabun veya dezenfektan ile yıkanmadan kesinlikle ön tarafa sürülmemelidir. Aynı şekilde arkaya sürülen tuvalet kağıdı veya bez de ön tarafa sürülmemelidir. Arka tarafa veya ön tarafa sürülen tuvalet kağıdı farklı olmalıdır.
Bayanlar için olan umumi tuvaletlerde ise alafıranga tuvaletler daha sıhhidir. Ancak bu tuvaletlerde de tercihen alaturka kullanmak isteyenler için alaturka bölümü de yapılmalıdır.
Bayan umumi tuvaletlerindeki diğer önemli bir konu ise erkek umumi tuvaletlerindeki pisuar sayısı kadar fazladan tuvalet bölümü yapılmalıdır. Bu yapılmazsa kalabalık yerlerdeki bayan umumi tuvaletlerinde yığılmalara ve sonuçta tuvaleti temizleyecek personele temizlik için ayrılan zamanın az olmasına sebep olmaktadır. Bu da bayan umumi tuvaletlerinde tuvalet bölümlerinin az sayıda olmasından kaynaklanan hijyen sorunu ortaya çıkarmaktadır.
Özellikle erkeklerde idrar yapmada dikkat edilmesi gereken konular vardır. Alafıranga tuvaletlere idrar yapılacağı zaman tuvaletin klozet kapağının kaldırılarak idrar yapılması gerekir. Aksi takdirde tuvaleti kullanacak diğer bireylerin cildi idrar ile temas edecektir. Bu da alafıranga tuvaletin avantajının yanında dezavantajıdır. Bu yüzden umumi tuvaletler için uygun değildir. Her ne kadar bazı tuvaletlerde alafıranga tuvaletler için klozet kapağı kısmına yerleştirilecek kağıtlar bulunsa da bunların kayması veya ıslanması durumunda koruyuculukları ortadan kalkmaktadır. Bazı erkekler daha rahat boşalttıklarına inandıkları veya çevreye sıçratmamak için oturarak idrar yapmayı tercih ederler. Bir kısmı da ileride prostat hastası olmayacaklarına inandıkları için oturarak idrar yaparlar. Halbuki oturarak veya ayakta idrar yapmakla prostat hastası olmak arasında bir ilişki yoktur. Ayakta idrar yaparak her iki tuvalette de çevreye sıçratmak mümkündür. Bu yüzden ayakta idrar yapmayı tercih edenler için evde yada umumi tuvaletlerde pisuar bulundurmak hijyenik açıdan daha iyidir.
İnsan idrarı, idrar yolu enfeksiyonu bulunmadığı sürece bakteri içermez. Yani idrar, normal sağlıklı bir insanda sterildir, mikroorganizma bulundurmaz. Ancak her sağlıklı insanın dışkısının içerisinde E. Coli dediğimiz bakteri bulunur. Bu bakteri o bölgede bulunduğu sürece hastalık yapmaz. Fakat bu bakteri yer değiştirirse (ki bu genelde taharetlenme ile meydana gelir) vajen, idrar yolu, kulak, göz ve burun gibi bölgelere gelirse hastalık yapar.
Sonuç olarak her iki tuvaletin de avantaj ve dezavantajları vardır. Evlerde alafıranga tuvaletler daha hijyeniktir. Ancak umumi tuvaletlerde özellikle erkekler için olan umumi tuvaletlerde alaturka tuvaletler daha hijyeniktir. Obez, yaşlı veya özürlüler için ise alafıranga tuvaletler daha uygundur. Bu yüzden hem bayan hem erkekler için olan umumi tuvaletlerde her iki cins tuvaletler de bulunması gerekir.
Prof. Dr. Mete Kilciler
Bahçeşehir Üniversitesi Tıp Fakültesi
Üroloji Anabilim Dalı
Medicalpark Bursa Hastanesi
[email protected]
[email protected]